صنایع دستی:

صنایع دستی در هر ملیتی نقش خاصی دارد و هویت مردم ان سرزمین را مشخص می کند .صنایع دستی با مهارت فرد و با کمک دست و ابزار با سایل بومی ساخته می شود .هنرهای دستی باتوجه به مناطق جعرافیایی و اب و هوا وفرهنگ ها متفاوت است .از هنرهای دستی برای تزیین و هم برای کاربرد استفاده می شوند .شهرجهانی گوهرسنگ مشهد است . شهر اصفهان و شیراز دارای انواع صنایع دستی هستند . اباده شهر منبت کاری و تبریز شهر فرش و سیرجان گلیم و میبد زیلو و زنجان شهر ملیله می باشد . از ویژگی های خوب صنایع دستی میتوان ایجاد اشتغال را نام برد .ویژگی های دیگر صنایع دستی عبارتست از :

1.جدب گردشگر و پیشرفت صنعت گردشگری و فروش بیشتر

2.به واردات مواد نیازی نیست .

3.امکان فروش به کشورهای خارجی

4. تولید با وسایل و ابزار ساده

انواع صنایع دستی ایرانی:

1.هنردست فلزی

2.هنردست بافندگی

3.هنر سفالگری

4.هنردست چوبی

5.هنر ابگینه

6.هنردست شیشه گری

7.هنر رودوزی

8.هنر رنگزی سنتی

9.کاغذسازی

10.جلدسازی

11.حصیربافی

12.نقاشی و طراحی سنتی

انواع هنر دست فلزی

• هنردست فلز

1.میناکاری: این هنر بیش از 5000سال سابقه دارئ و توسط استادان ماهر تولید میشود . میناکاری روی فلزات صورت می گیرد .

ه2.فیروزه کوبی:قطعه های کوچک سنگ فیروزه را روی ظروف یا زیورالات فلزی و مسی میچسبانند که به ان فیروزه کوبی می گویند .این هنر ابتدا در نیشابور به علت وجود معدن سنگ فیروزه نیشابور و بعد در مشهد شروع شده است .

3.ملیله کاری: به مفتول هایی با جنس نقره که فلز کار ی روی ان صورت می گیرد ملیله کاری می گویند .این هنر در زمان هخامنشیان و ساسانیان شروع می شود . در زمان های قدیم به دلیل ارزش بالای ان چون از طلا و نقره و مس ساخته میشده ان را ذوب می کردند به همین دلیل از این هنر اثار زیادی نیست .

4.طلاکوبی: بقا استفاده از طلا بر روی فولاد حکاکی می کنند که به ان طلاکوبی می گویند . اگر با نقره حکاکی روی فولاد انجام شود به ان نقره کوبی می گویند . در ایران خیلی کم به این هنر پرداختند. استادان ان بیشتر اهل افغانستان می باشند . طلاکوبی در دو نوع ایرانی، افغانی ساخته می شود .

5.قلم زنی:کندن و نقش دادن با کمک ضربه های چکش و قلم روی فلزاتی مانند برنج و مس و طلا و نقره را قلم زنی می گویند . قلم زنی در دوران هخامنشیان شروع و در زمان ساسانیان اوج گرفت .قلم زنی در 3 سبک اصفهان ،شیراز ، تبریز بیشتر در ایران مورد توجه قرار گرفته است .

6.سنگی: محصولاتی که از سنگ ساخته شده اند را سنگی میگویند.قیمت کمی دارند .زیرا سنگ فراوان است .از خصوصیات دیگرشان ماندگار بودن و در دسترس بودن ان است .

7.حکاکی: هنری که بر روی اهن و فلز با ظرافت صورت میگیرد .حکاکی به دو روش سنتی و مدرن انجام میشود .

8.مشبک کاری: در زمان سلجوقیان مشبک کاری بسیار باارزش بود .مشبک کاری روی مس و نمقره انجام می شود .مشبک یعنی اجسامی که سوراخ زیادی دارند و شبکه شبکه هستند .مشبک کاری بر روی فلز و چوب انجام می شود .

هنر دست نساجی و بافندگی:

این نوع صنایع دستی شامل 3 بخش می باشند . این بخش ها عبارتند از دستی و داری و دستگاهی.

1.بافندگی و نساجی به روش دستی : بافندگی دستی به 2 صورت تنیدنی و بافتنی انجام می شود .

• بافت تنیدنی :از بافت تنیدنی نمد تولید می شود .

• بافتنی : این بافت به صورت پیچشی و مشبک صورت می گیرد . از بافت پیچشی کبو می سازند . و از بافت مشبک حصیر و بامبو می سازند .

2.بافندگی و نساجی با روش داری: این روش به 2صورت تاروپودی و تاروپودی گره ای انجام می شود:

1.تارو پودی: با بافندگی تاروپودی گلیم تولید می شود.

2.تاروپودی گره ای: با تاروپود گره ای قالی و گبه تولید می شود .

3.بافندگی به روش دستگاهی: بافندگی به روش دستگاهی از نوع تارو پودی است .خود بافندگی تاروپودی دستگاهی به ساده و پیچییده و تلفیقی تقسیم می شود .

ساده : در این نوع جاجیم و زیلو و کرباس و شمد تولید میشود .

هنر سفالگری:

هنر سفالگری برای ساخت ظرف و کاشکی استفاده مشود .برای سفالگری به خاک رس نیاز است و این هنر قدمت زیادی دارد .

• ظرف سفالی : به صورت لعاب دار و بدان لعاب تولید می شود .

• کاشی به تک رنگ و هفت رنگ و معرق و زرین فام تقسیم میشود .

صنایع دستی چوبی:

به روشهای احجام چوبی و معرق کاری و مشبک کاری و خراطی و منبت و نازک کاری و خاتم کاری ساخته می شوند .

احجام چوبی: به احجام پوبی پیکر تراشی هم می گویند . در این روش از احجام هندسی اناتومی بدن انسان و حیوانات به صورت مختلفی طراحی میشود و پیکر تراشی می شود .

معرق کاری: میتوان از ظریف ترین هنر های چوبی هنر معرق کاری را نام برد. با کمک سوزن روی چوب زراحی می شود و سپس برای براقیت ان روغن کاری می شود .

مشبک کاری: این هنر ترکیبی با هنر های دیگر به ویژه منبت کاری است .

خراطی چوب: از چوب مرطوب و نرم مانند چوب توسکا و درخت گردو و غیره استفاده می کنند .

منبت کاری :مهم ترین صنایع دستی چوبی منبت کاری می باشد . روی چوب کنده کاری میکنند و طراحی های برجسنه روی ان ایجاد می کنند.

نازک کاری: از ارزشمنترین رشته های چوب است. محصولات زیبا و نازک چوبی بااین روش ساخته می شود .

خاتم کاری روی چوب: از مثلث متضاوی الاضلاع برای تشکیل دادن نقشه هندسی استفاده می کنند .

هنر ابگینه:

این هنر قدمت زیادی دارد و پایه ان شیشه می باشد . در زمان سلجوقیان صنایع شیشه گری در اوج بود .شیشه گری به صورت صنعتی و سنتی انجام می شود . ظرف های ابگینه زیبایی خاصی دارند .از صنایع دستی ابگینه میتوان به بطری و لیوان و پارچ اشاره کرد .بیشتر ظروف ابگینه قرمز و سبز و ابی و قهوه ای و بنفش هستند . از این هنر برای پذیرایی و هم تزیین استفاده می کنند . در حال حاضر ظرفهای ابگینه در اصفهان و تهران و قمصر و میمند و غیر وجود دارند .

هنر رو دوزی چیست؟

رو دوزی انواع مختلف و متنوعی دارد . روی پارچه های خاص با متریال پشم و پنبه یا شانتون و جین با استفاده از نخ های پشمی و ابریشمی انجام می شود . این هنر مخصوص مردم ایران بوده است . قدمت ان به چند هزارسال میرسد . این هنر با چرخ صنعتی یا دست صورت می گیرد .انواع رودوزی عبارتند از : سرمه دوزی ، ملیله دوزی ،بخارا دوزی،پته دوزی ،رشتی دوزی،گلابتون دوزی،پولک دوزی . از رودوزی میتوانید برای فضای خانه یا قسمتی از لباس و غیر استفاده کنید .

هنر رنگزی سنتی:

رنگ امیزی کردن پارچه و نخ و الیاف و پوشاک با مواد شیمیایی و مواد رنگزا را رنگزی می گویند . به رنگزی صباغی هم گفته می شود. رنگزی به دو دسته سنتی و صنعتی تقسیم می شود .در روش سنتی از مواد شیمیایی و صنعتی استفاده نمی شود .به جای استفتده از مواد شیمیایی از گیاهانی مانند روناس و نیل و اسپرس و قرمزدانه و وسمه و چایی و قهوه و پوست بعضی از میوه ها و خاک رس و صدف ارغوان استفاده میشود . فرش دستبافت جزیی از هنر رنگزی است.

کاغذ سازی:

در زمان های قدیم هرکسی از چیزی به عنوان کاغذ استفاده میکرده است .مثلا در مصر از گیاه پاپیروس کاغذ می ساختند . در شمال هند از پوست درخت توز و در جنوب هند از برگ درخت تاریبه جای کاغذ استفاده می کردند . کاغذ برای اولین بار توسط مقامی در امپراطوری چین اختراع شد . در زمان ساسانی این کاغذ از چین به ایران وارد شد . بعدازاسلام نیز در ناحیه خراسان ساخت کاغذ واردجهان اسلام شد.از معروف ترین کاغذها میتوان به خراسانی و اصفهانی و سمرقندی و ابریشمی اشاره کرد. کاغذهای دست ساز به ابری و اهاردار و افشان تقسیم می شود .

جلدسازی:

این هنر قدمت زیادی دارد . زمانی که انسان نوشتن را اموخت برای مراقبت از نوشته ها اقدام به ساخت جلد کرد .جلدها اول از فولاد و اهن سپس زر وسیم بودند. جلد های اولیه که در ایران ساخته شد چوبی بودند که روی ان را با پوست پوشانده بودند .در زمان صفویه استفاده از جلد چرم و روغنی رواج داشته که مقوا جایگزین ان شد .

نقاشی و طراحی سنتی:

اجرای زرح بر روی سطوح مختلف برای تزیین نمودن ان را طراحی می گویند . طراحی سنتی به دسته های تدهیب و گلو مرغ وتشعیر و نگارگری و نقاشی قهوه خانه ای تقسیم می شود .در ندهیب رنگ مشکی و اب طلا و رنگهای سفیداب و لاجورد و زعفران و غیره استفاده می کنند . نقش گل و مرغ طاحی گیاهان و پرندگان است.برروی قلمدان و کتابها بیشتر کاربرد دارد . تشعیر زراحی با دو رنگ محدود است و نقش ان میتواند انسان و گیاه و حیوان باشد.نگار گری از نظر رنگی و طرحی بسیار متنوع می باشد .نقاشی قهوه خانه ای طرح انسانی و حیوانی با موضای مختلف می باشد .این نقاشی ها میتوانند رستم و سهراب باشند یا هفت خان رستم و یا وقایع ویا افسانه های دیگر.

صنایع دستی اصفهان:

مردمان شهر اصفهان هنرهای زیادی را ابداع نموده اند . در زمان صفویه و قاجار صتایع دستی اصفهان درحال رشد و توسعه بوده است . پادشاهان صفویه و قاجار علاقه زیادی به صنایغ دستی داشتند . از صنایع دستس اصفهان میتوان به میناکاری، فیروزه کوبی ، قلم تراش،خاتمکاری ،ملیله دوزی ، سرمه دوزی ، گیوه بافی ،سوزن دوزی ، نگارگری ،سفالگری ،مسگری ، سکمه دوزی ،زری بافی ، گچ بری ،قالی بافی اشاره کرد . این صنایع نسل به نسل شده و به دست ما رسیده . صنایع دستی اصفهان به کشور های دیگر نیز صادر می شود .